Rouw

Taal is fascinerend, vind ik. Ik verheug me iedere dag op een nieuwe bladzijde van de Taalvoutjes-scheurkalender. Door één foute letter kan een bericht zomaar iets heel anders betekenen dan bedoeld (blauwad(d)erkaas; geld(t) voor alle inwoners; ver(r)assingsdiner).
Sommige talen hebben een woord dat in geen enkele andere taal de lading dekt (gezellig, koukleumen). Sommige talen hebben meer (samengestelde) woorden voor een verschijnsel dan andere talen (sneeuw, rouw).
Het Engels kent drie woorden voor rouw: grief, mourning, bereavement.
Grief gaat over de persoonlijke, interne gevoelens naar aanleiding van verlies; soms zijn die niet zichtbaar voor anderen. Eenzaam, opgelucht, moe, boos, spijt, verdriet, leeg.
Mourning gaat over externe uitingen en rituelen die andere mensen kunnen zien en vaak cultureel en religieus zijn bepaald. De uitvaart, een kaars opsteken, rouwkleding, de grafsteen.
Bereavement is de periode van verdriet na het verlies met ‘grief’ en ‘mourning’. Het is ook de periode waarin hernieuwde zingeving gevonden kan worden.
Jammer dat in het Nederlands geen onderscheid wordt gemaakt tussen deze begrippen. Want ervaren verlies kan veel erger of minder erg zijn dan omstanders verwachten of gepast vinden. En een steek van verliespijn kan ineens zomaar opspelen, zonder dat iemand daar nog rekening mee houdt.
Ik voel, zelfs na jaren, de venijnige steek van verliespijn wanneer de plaatselijke ijswinkel na de winsterstop opengaat. Mijn inmiddels overleden vriendin en ik kochten daar jaarlijks schijnheilig een ijscoupe ‘om de horeca financieel te ondersteunen’. Sinds haar overlijden bestel ik daar een ijshoorn met twee bollen: één voor haar, één voor mij. Dan voelt het weer goed.
Bij mensen met verstandelijke beperkingen ligt rouw nog complexer. De persoonlijke uitingen van gevoelens komen vaak pas na een tijd en omfloerst, wanneer de rituelen eigenlijk wel klaar zijn. Dat ‘grief’ in de loop van ‘bereavement’ hoog kan oplopen, is niet iets waar nog aan wordt gedacht. Nog lastiger wordt het wanneer zij niet in staat zijn hun verdriet verbaal te uiten.
Het lijkt me onwaarschijnlijk dat de Nederlandse taal verrijkt gaat worden met meerdere woorden voor de uitingen van rouw. Maar zeker bij het ondersteunen van mensen met verstandelijke beperkingen is het goed om ‘grief’, ‘mourning’ en ‘bereavement’ in gedachten te houden. En te weten dat aandacht en ruimte voor ‘grief’, ‘mourning’ en ‘bereavement’ louterend voor elkaar kunnen zijn.

Met dank aan AM-S

►Klik hier voor eerder gepubliceerde columns